(Απόσπασμα από το σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι στο Γ Πρόγραμμα στις 13 Αυγούστου του 1978).
Άνοδος των Ανωγείων σημαίνει εξ Ηρακλείου σεβαστή απόσταση κι ένα ξεδίπλωμα φανταστικής ενδοχώρας, που τηνε λούζουν αφρικανικοί αγέρηδες κι ένα ατελείωτο μεσογειακό φως. Μια ανοδική πορεία που όταν σταθείς, βλέπεις τους κάμπους να χύνονται ασταμάτητα στις θάλασσες και τα βουνά τα αντικρυνά, ερωτικά ν’ ασπάζονται τον ίσκιο σου. […] Τα Ανώγεια ζούνε για δυο μέρες μια μουσική εμπειρία μοναδική. Χωρίς επίσημους και τελετές, χωρίς λογύδρια εθνικά, μες στην πλατεία του χωριού παρουσιάζεται ολόγυμνη η φαντασία, η έμπνευση και η μουσική ευαισθησία ενός ολόκληρου λαού. Του κρητικού λαού. Κι ενός νησιού. Της Κρήτης.
Όταν αδιάκοπα ζεις καθημερινά την αθλιότητα των Αθηνών, με την επίσημη αστική διάβρωσή της, τότες η άνοδος των Ανωγείων είναι περίπου άνοδος των Ηλυσίων Πεδίων. Κι όταν η Τέχνη η σοβαρή, η επίσημη και η ντελαλημένη, γίνεται Τέχνη για νεκρούς, για επιτήδειους κι εχθρούς, για σαρκοβόρους ατάλαντους, Τέχνη για συνδικάτα εγκλήματος, για αρρώστους και αναπήρους, τότες η Λύρα η Κρητική, με τις βαθιές της ρίζες, φαντάζει αθάνατη πηγή με άγιο νερό που ξεδιψάει τους αιώνες.
[…]
Μα ας έρθουμε στα Ανώγεια και στους Αγώνες Λύρας που σήμερα αρχίζουνε το απόγευμα. Τα Ανώγεια έχουν κι ένα δήμαρχο που δεν το περιμένεις. Ένα δήμαρχο που δε φιλοδοξεί να γίνει υπουργός πολιτισμού. Αλλά που έχει πολύ μεγαλύτερη σχέση με τον πολιτισμό απόση έχει ολόκληρο το υπουργείο που ανέφερα. Δικό του το όνειρο για τους Αγώνες Λύρας, και να που φέτος γίνονται οι δεύτεροι.
***
Αυτά συμβαίνουν τριάντα χρόνια πριν. Αλλά η Άνοδος των Ανωγείων έχει και προ – και μετά – ιστορία. Το 1976 ο Μάνος Χατζιδάκις, μετά από προτροπή οικονομικού παράγοντα της Ξάνθης, αποφάσισε να ξεκινήσει εκείνο το χρόνο τον περίφημο Μουσικό Αύγουστο, αλλά μια σειρά από ατυχείς συγκυρίες έκαναν το σχέδιο αυτό να ναυαγήσει και οδήγησαν τον ίδιο και ένα κύκλο φίλων του στο Ηράκλειο της Κρήτης να ιδρύσουν τη «Μουσική Ακαδημία Κρήτης» με εβδομαδιαίες μουσικές εκδηλώσεις στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο, με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά ενός Steinway, συνθήκη αναγκαία για το ξετύλιγμα του Μουσικού Αύγουστου στο Κηποθέατρο της πόλης τρία χρόνια αργότερα, το 1979. Με το ξεκίνημα των δράσεων της Μουσικής Ακαδημίας Κρήτης, εκείνος ο δήμαρχος που δεν ήθελε να γίνει υπουργός πολιτισμού, ο Γιώργος Κλάδος, ξεκίνησε από τα Ανώγεια κι έφτασε στη Ρηγίλλης, στο νούμερο 17, όπου συνάντησε το Μάνο Χατζιδάκι στο σπίτι του. Επί λέξει, όπως διηγόταν ο Μάνος, του είπε: «Εγώ δημαρχεύω σε ένα ορεινό χωριό της Κρήτης. Έχω λίγα χρήματα για τον πολιτισμό στο ταμείο του δήμου, και ήρθα να σου τα εμπιστευθώ και να αποφασίσεις εσύ αν θα κάνεις κάτι στα Ανώγεια. Εκτός από τα χρήματα, έχω τη διαβεβαίωση των κατοίκων του χωριού, επειδή οι υποδομές είναι υποτυπώδεις, ότι θα δώσει κάθε σπίτι ένα δωμάτιο να φιλοξενηθούν καλεσμένοι των γιορτών για όσο αυτές διαρκέσουν.» Τη συνέχεια για τον πολιτισμό, τόσο στα Ανώγεια όσο και σε ολόκληρη την Ελλάδα, στα τριάντα χρόνια που απέχουμε, τη γνωρίσαμε καλά.
Οι παρεμβάσεις του Μάνου Χατζιδάκι στον πολιτισμό είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που παραμένει λίγο – πολύ άγνωστο και σίγουρα υποφωτισμένο. Το βέβαιο είναι ότι έκτοτε δεν έχουμε ξαναδεί όμοιές τους, παρόλο που συχνά βλέπουμε αφιερώματα, αναβιώσεις και κάθε λογής τελετές σε χαλαρά ή ασφυκτικά κλεισμένους κύκλους. Το ενδιαφέρον των σημερινών νέων για το έργο του αλλά και το πρόσωπό του, ωστόσο, κάνει αυτού του είδους τη μουσειακή αντιμετώπιση να μυρίζει άγνοια, αν όχι προσβολή. Αυτά συζητούσαμε ένα βράδυ του Δεκέμβρη στο σπίτι του Σπύρου Σακκά, όπου βρεθήκαμε ο Νίκος Κούνδουρος, ο Θόδωρος Αντωνίου, ο οικοδεσπότης και ο γράφων. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα να γίνει σήμερα μια Άνοδος των Ανωγείων, μια γιορτή για το Μάνο, και να ζητήσουμε και πάλι από την Τέχνη, όπως την εννοούσε ο Μάνος, να φέρει τα ζωντανά στοιχεία της Ελλάδας – αυτά που είχαν και έχουν ισχυρούς λόγους να μην υποταχθούν στη χρησιμοθηρία και το εμπόριο – για μια βδομάδα στον τόπο του τότε εγκλήματος, για να διαπράξουν από κοινού ένα καινούριο.
Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι αυτό που γινόταν τότε ήταν πιο κοντά στην έρευνα και την αναζήτηση παρά σε αυτό που λέμε σήμερα φεστιβάλ. Το συμπόσιο «Η σημασία μιας λαϊκής παράδοσης στον καιρό μας» και οι συναφείς εκδηλώσεις (η συναυλία παραδοσιακής μουσικής με εμπειροτέχνες μουσικούς από όλη την Ελλάδα που οργάνωσε η Ελένη Καραΐνδρου, η συναυλία με τη Ρεμπέτικη Κομπανία των Κοντογιάννηδων, το Ρεμπέτικο Συγκρότημα Θεσσαλονίκης του Αγάθωνα και την Οπισθοδρομική Κομπανία με την Ελευθερία Αρβανίτικη – μια παραγωγή μου ειδικά για τις γιορτές των Ανωγείων – αλλά και η παρουσίαση ενός πρωτότυπου έργου του Θάνου Μικρούτσικου) ανέδειξαν τις τάσεις και το κλίμα της εποχής, ουσιαστικά οσμίστηκαν τότε τη μουσική που ακούμε έκτοτε.
Περιττό να εξηγήσουμε γιατί σήμερα μια ακόμα αναβίωση του ρεμπέτικου ή της παραδοσιακής μουσικής θα ήταν άστοχη. Η σύγχρονη δημιουργία έχει αφομοιώσει αυτή την έρευνα και την έχει αφήσει πίσω της, ενώ το λεγόμενο «έθνικ» - απονευρωμένο πια - πνέει τα λοίσθια στην αγκαλιά της μαζικής κουλτούρας.
Τέλος, οι γιορτές αυτές δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς την αμέριστη στήριξη του δήμου Ανωγείων και των ανθρώπων του, του νυν δημάρχου Σωκράτη Κεφαλογιάννη και του επίτιμου δημάρχου Ανωγείων, του Γιώργου Κλάδου καθώς και της ομάδας ανθρώπων της πάλαι ποτέ Μουσικής Ακαδημίας Κρήτης.
Οι συναυλίες θα γίνονται στο θέατρο Νίκος Ξυλούρης με ελεύθερη είσοδο.
Παραγωγή, οργάνωση: yafka records, Γιώργος Μητρόπουλος.
τηλ. επικοινωνίας: 210 3427530 - 6936 478505
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου