Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη και τη Μαρία Παπαγεωργίου.

Εκείνος, ένας νέος τραγουδοποιός, με ήδη έναν δίσκο στο ενεργητικό του. Το ντεμπούτο άλμπουμ «Φυσάει αλλιώς εδώ ο αέρας» έθεσε τις κατάλληλες βάσεις: ξεκαθάρισε αμέσως τις προθέσεις και το ταλέντο του δημιουργού του. Εκείνη, μια νέα ερμηνεύτρια που μετρά ήδη κάποιες συμμετοχές σε δίσκους συναδέλφων της. Και οι δύο με τις χαρακτηριστικές φωνές και τη δυναμική σκηνική τους παρουσία έχουν αρχίσει να σχηματίζουν σταδιακά το δικό τους σταθερό κοινό. Ο κοινός τους δίσκος με τίτλο «Όμορφοι και Ηττημένοι» είναι πλέον γεγονός και δεν μπορούσε παρά να σταθεί αφορμή για την κουβέντα που ακολουθεί. 

Μαρία, απ’ ότι έχω διαβάσει και ακούσει, ο Αλέξανδρος σε παίδεψε για να δεχτεί να δεχτεί να συνεργαστείτε…

Μ: Αυτό είναι αλήθεια, αλλά με ξεπλήρωσε με τον καλύτερο τρόπο: μου έδωσε να ερμηνεύσω τα τραγούδια του. Η ιστορία ξεκίνησε όταν μου τηλεφώνησε ο Γιάννης ο Μπούρας που ήταν φίλος μου και παράλληλα κιθαρίστας του Αλέξανδρου, για να μου πει ότι έψαχναν τραγουδίστρια. Έτσι όπως μου το είχε θέσει τηλεφωνικά είχα καταλάβει πως ήταν σίγουρο ότι θα με πάρουν. Πήγα στην πρόβα τους, δεν ‘ξεδιπλώθηκα’ όμως πολύ. Ο Αλέξανδρος μου είπε ότι θα ακούσει και άλλες φωνές και θα με ειδοποιήσει.  Μια από αυτές τις φωνές που ήταν να ακούσει ήμουν πάλι εγώ, του είχε μιλήσει για μένα άλλος ένας κοινός μας φίλος, ο Ηλίας ο Βαμβακούσης. Εκείνη η περίοδος συνέπεσε με την Τρίτη Ακρόαση που διοργάνωσε ο Παρασκευάς Καρασούλος, στην οποία συμμετείχα με παρότρυνση της δασκάλας μου στη φωνητική, της Ελισσάβετ Καρατζόλη. Ο Αλέξανδρος με άκουσε να τραγουδάω ζωντανά σε ένα αφιέρωμα που έγινε προς τιμή του Καρασούλου στον Ιανό, αναθεώρησε τη γνώμη που είχε για μένα και μου ζήτησε τελικά να συνεργαστούμε για τις παραστάσεις του.

Ο νέος δίσκος μετρά τρία χρόνια απόσταση από το «Φυσάει αλλιώς εδώ ο αέρας». Τι συνέβη όλον αυτό τον καιρό;

Α: Μεσολάβησαν κυρίως πολλές ζωντανές εμφανίσεις. Εκεί αναθεώρησα πολλά πράγματα σχετικά με τον τρόπο που ήθελα να βγαίνω στη σκηνή. Επανεξέτασα ουσιαστικά τη σχέση μου με το κοινό και παράλληλα δοκίμασα τα τραγούδια μου, νέα και παλιά, μαζί με τον κόσμο. Μεσολάβησαν επίσης κάποια μαθήματα φωνητικής, που εκτιμώ πως με έκαναν καλύτερο τραγουδιστή και με βοήθησαν να καταλάβω τι μπορώ και τι όχι. Από την άλλη, η διαδικασία παραγωγής του νέου δίσκου ήταν πολύ χρονοβόρα, γιατί τα τραγούδια γράφτηκαν και δοκιμάστηκαν από την αρχή πάνω στη φωνή της Μαρίας. Αν προσθέσεις και το γεγονός ότι βρεθήκαμε ξεκρέμαστοι από εταιρία στη μέση αυτής της διαδικασίας, καταλαβαίνεις ότι οι ανασταλτικοί παράγοντες ήταν πολλοί. 

Οι ζωντανές σας εμφανίσεις αυτά τα χρόνια πέτυχαν ένα μικρό παράδοξο: είναι πολύ επιτυχημένες παρόλο που ούτε μεγάλη ραδιοφωνική παρουσία είχε ο πρώτος δίσκος του Αλέξανδρου, ούτε στην τηλεόραση εμφανιστήκατε, ούτε διαφημιστήκατε ιδιαίτερα. 

Α: Θεωρώ ότι λειτούργησε πάρα πολύ καλά η όρεξη που είχαμε από την πρώτη στιγμή και η μεταξύ μας χημεία. Βασικό μας μέλημα πάνω στη σκηνή πάντα είναι να είμαστε πολύ ειλικρινείς με τον κόσμο. Εγώ βγαίνω ως ο πιο επικοινωνιακός που μπορεί να πει μια κουβέντα για να χαλαρώσει η ατμόσφαιρα, η Μαρία ως η πιο προσηλωμένη στην ερμηνεία της. Βοηθάει πολύ και η μπάντα με την οποία έχουμε δέσει πολύ αυτά τα χρόνια. Όλο αυτό δημιουργεί ένα καλό κλίμα στον ακροατή. Όσον αφορά το «διαφημιστικό» κομμάτι σε εμάς λειτούργησε κυρίως το «από στόμα σε στόμα»: ήρθαν οι φίλοι μας, έπειτα έφεραν και δικούς τους φίλους, εκείνοι έφεραν άλλους κ.ο.κ. 

Το τραγούδι «Όμορφοι και Ηττημένοι» έδειξε μια ιδιαίτερη δυναμική στον κόσμο πριν καν δισκογραφηθεί, όπου κι αν ακουγόταν ζωντανά. 

Μ: Καταρχήν πιστεύω ότι έχει πολύ δυνατό στίχο τον οποίο προσπαθήσαμε να αναδείξουμε με μια δυναμική ερμηνεία και ενορχήστρωση. Όταν το παίζαμε στις παραστάσεις, αλλά και όταν το τραγουδούσα στις παραστάσεις της Νατάσσας Μποφίλιου όπου συμμετείχα, έβλεπα ότι ο κόσμος ταυτιζόταν με αυτό το τραγούδι και ο καθένας έδινε και από μια δική του ερμηνεία. Άρχισαν να σχηματίζονται και κάποια ωραία λογοπαίγνια για τη γενιά μας, όπως το «είμαστε όμορφοι αλλά όχι ηττημένοι» . Όλο αυτό σε συνδυασμό με την περιπέτειες μας μέχρι να βρούμε δισκογραφική στέγη, μας οδήγησε να δώσουμε και το όνομα αυτό σε ολόκληρο τον δίσκο. Ηττημένοι πάντως πλέον δεν νιώθουμε καθόλου. 

Α: Προσωπικά θεωρώ ότι η ήττα δεν είναι απαραίτητα κάτι τόσο κακό. Είναι πολλές φορές έναυσμα για καλύτερα πράγματα και για επαγρύπνηση. Όταν το έγραφα κάθε άλλο παρά ηττημένος ένιωθα. 

Μιλήστε μου λίγο για το θέμα της παραγωγής και της εταιρίας. Χτυπήσατε τις γνωστές πόρτες και εισπράξατε τις γνωστές απορρίψεις μέχρι να καταλήξετε στον Μικρό Ήρωα;

Μ: Πόρτες δισκογραφικών χτυπήσαμε όσο είχαμε το ντέμο, πριν την κανονική ηχογράφηση. Από τη στιγμή που γράψαμε τον δίσκο σωστά, το πήγαμε στον Άγγελο Σφακιανάκη και πήραμε σχεδόν αμέσως το ΟΚ. Τελικά, ίσως το ντέμο όπως ήταν ηχογραφημένο, να μην ήταν τόσο ενδεικτικό του τι θέλαμε να κάνουμε. Βέβαια, οι απορρίψεις έγιναν την περίοδο που στοχεύαμε στο να μην πληρώσουμε την παραγωγή από την τσέπη μας. Αποφασίσαμε όμως ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θέλαμε να κυκλοφορήσει ο δίσκος κι έτσι τον χρηματοδοτήσαμε μόνοι μας. Σπουδαίο ρόλο έπαιξαν και οι φίλοι μουσικοί και συνεργάτες μας με τους οποίους στήσαμε μαζί τα κομμάτια. 

Α: Πέρα από τις πρακτικές δυσκολίες, είμαστε και δύο άνθρωποι σε πολλά σημεία διαφορετικοί, όσο κι αν έχουμε καλή σχέση μεταξύ μας. Επίσης η έλλειψη εμπειρίας για ένα τέτοιο εγχείρημα όπως είναι η παραγωγή ενός δίσκου, οδήγησε σε τριβές και μεταξύ μας και με τους συνεργάτες. Εκτιμώ όμως ότι όλα αυτά συνέβαλαν δημιουργικά. Μέσα στο δίσκο θα βρει κανείς όλες μας τις αντιθέσεις. 

Πριν λίγες ημέρες στη μουσική παράσταση μιας τραγουδίστριας της δικής σας γενιάς, διατυπώθηκε από την ίδια ένα δίλημμα: την ώρα που ο κόσμος υπερασπίζεται τα δικαιώματά του στους δρόμους και χάνουν τη ζωή τους αθώοι εργαζόμενοι, εμείς είναι πρέπον να τραγουδάμε; 

Μ: Καταρχήν εγώ διαχωρίζω το «ψυχαγωγώ» από το «διασκεδάζω». Αν με τη μουσική σου ψυχαγωγείς, όσο δύσκολο και αν σού είναι να βγεις στη σκηνή, θεωρώ ότι δεν είναι λάθος. Βοηθάει σε αυτές τις περιπτώσεις το τραγούδι.

Α: Αν κοιτάξουμε πίσω στην ιστορία, το τραγούδι βοηθούσε πάντα σε περιόδους κρίσης και κοινωνικών ταραχών. Από τη μια το κοινωνικό-πολιτικό τραγούδι σε μια επαγρύπνηση και από την άλλη το ερωτικό τραγούδι στον να ξεχνιέσαι λίγο και να χαλαρώνεις. Καθημερινά βιώνουμε πολύ δύσκολες καταστάσεις· με αυτή τη λογική δεν θα έπρεπε ποτέ να τραγουδάμε. Πέρα από τα πρόσφατα γεγονότα που είναι σοβαρότατα, γίνονται καθημερινά θάνατοι εργατών σε εργοτάξια και γεγονότα που ούτε καν τα μαθαίνουμε. Θεωρώ ότι ως καλλιτέχνες είμαστε υποχρεωμένοι να τραγουδάμε, να δίνουμε στον κόσμο ό,τι μπορούμε να ανακαλύπτουμε και να κοινοποιούμε τις απόψεις μας πάνω σε θέματα που μας καθορίζουν. 

Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τις σκέψεις σας για τα πρόσφατα γεγονότα και το θάνατο των τριών υπαλλήλων;

Μ: Η κοινή γνώμη αντιδρά, σκοτώνονται άνθρωποι σε τέτοιες καταστάσεις και αναρωτιέμαι γιατί πρέπει να φτάνουμε στο θάνατο για να εισακουστεί η οργή και η αγανάκτησή μας. Γίνεται μια πορεία με 100.000 ανθρώπους και αν δεν γίνουν επεισόδια, αν δε μαυρίσει η εικόνα της Ελλάδας, οι αρμόδιοι  δεν συνειδητοποιούν το μέγεθος και τη σημασία. Είναι τραγικό να φτάνουμε στον άδικο θάνατο για να αντιληφθούμε ότι έχουμε φωνή.

Ποιος έχει δίκιο;

Α: Σίγουρα έχουν δίκαιο όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βγήκαν στο δρόμο να διαμαρτυρηθούν. Σίγουρα, εφόσον όλοι έχουμε αποδεχθεί με τη στάση και την ψήφο μας τον καπιταλισμό, δεν μπορούμε ξαφνικά να γυρίσουμε και να πούμε στον εργοδότη να λειτουργήσει με σοσιαλιστικούς όρους. Από την άλλη ο θάνατος αυτών των ανθρώπων είναι το πιο τραγικό γεγονός. Εκείνο που έχω να πω είναι ότι η τάση τού να τρομοκρατείται ο λαός για να μη βγαίνει στο δρόμο είναι μεγάλο λάθος, αλλά πρέπει να βρεθεί και ένας τρόπος να διαφυλάσσονται αυτές οι πορείες. Και το σίγουρο είναι ότι το κράτος δεν θέλει να διαφυλάσσονται. Ναι μεν είναι εγκληματίας αυτός που πέταξε τη μολότοφ, αλλά εγκληματικό είναι και το κράτος που έστρεψε τα πράγματα προς εκεί, εγκληματικό και το ότι αυτό το κτίριο πήρε την άδεια για να λειτουργήσει ως τράπεζα χωρίς να πληροί τις προδιαγραφές. 

Ας επιστρέψουμε στο δίσκο. Το τραγούδι «Ανταλλάγματα» είναι εξ ολοκλήρου δημιούργημα της Μαρίας, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που ακούμε κάτι δικό της. Έχει γράψει και ένα ορχηστρικό για την εκπομπή της Στέλλας Βλαχογιάννη στο Δεύτερο Πρόγραμμα. 

Μ: Πάντα είχα δημιουργικές ανησυχίες, αλλά επειδή από μικρή δεν άκουγα ελληνική μουσική, δεν είχα δώσει βάση στο στίχο. Όταν γνώρισα τον Αλέξανδρο άρχισα να επαναπροσδιορίζω τη σχέση μου με την ελληνική μουσική. Δεν μπορώ να πω ότι έχω πολλά πράγματα στο συρτάρι μου, όμως κάποιο υλικό υπάρχει. Τα Ανταλλάγματα απλά έδεσαν με το υπόλοιπο υλικό. Όσον αφορά το ορχηστρικό της Βλαχογιάννη, αρχικά η ίδια είχε ζητήσει από τον Αλέξανδρο να της γράψει κάτι. Όμως εκείνος επειδή ήξερε την αδυναμία μου στην ορχηστρική μουσική και την αγάπη μου στο να γράφω μικρά μουσικά θέματα με παρότρυνε να το κάνω εγώ, με τη σύμφωνη γνώμη της ιδίας βέβαια. 

Σχετικά με το «700 ευρώ το μήνα» που είναι ένα πολιτικό τραγούδι, γράφτηκε στο διαδίκτυο ότι αδικείται από τη μουσική του. Ότι δηλαδή χάνεται η ουσία τέτοιων στίχων από μια τέτοια, ανάλαφρη μουσική. 

Α: Αντιθέτως, εγώ θεωρώ ότι τα πολύ σοβαρά πράγματα είναι ωραίο να περνάνε με χιούμορ. Φυσικά δεν θεωρώ ότι όλα τα πολιτικά τραγούδια πρέπει να είναι έτσι, αλλά δεν θεωρώ και κακό κάποια από αυτά να ντύνονται με τον μανδύα αυτού του πικρού γέλιο, γιατί δεν μπορείς να γελάσεις στ’ αλήθεια με το συγκεκριμένο τραγούδι. Επίσης βλέπω ότι υπάρχει μια παγκόσμια τάση στο πολιτικό τραγούδι να εκφράζεται με έξαλλο χορό και δυνατές κιθάρες. 

Πιστεύεις ότι η νέα τάση που αναφέρεις φέρει κάποιο αποτέλεσμα;

Α: Δεν νομίζω ότι τα τραγούδια μπορούν να είναι αποτελεσματικά ως προς αυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι το τραγούδι δεν φτιάχνει το αποτέλεσμα, αλλά το αποτέλεσμα φτιάχνει το τραγούδι. Δεν νομίζω ότι εγώ μπορώ να αλλάξω κάτι με τα τραγούδια μου, μπορώ να το εκφράσω. Αν ταυτιστούν κάποιοι άνθρωποι μαζί μου έχει καλώς. 

Μια έκπληξη του νέου σας δίσκο είναι και η μελοποίηση στους Θεατρίνους του Γιώργου Σεφέρη. Το τραγούδι αρχικά το είχε ερμηνεύσει η Μαρία σε μια εκδήλωση για την ποίηση αλλά και σε μια θεατρική παράσταση. Τελικά όμως το ακούμε με τη φωνή του Αλέξανδρου.

Α: Ίσως να ήταν και το μόνο από τα τραγούδια στο οποία βλέπαμε και οι δύο ότι η φωνή της Μαρίας κάπου δεν ταίριαζε 100%. Σε όλα όσα ερμηνεύει στον δίσκο πάντως τη θεωρώ καταπληκτική. 

Μ: Το είχε γράψει ο Αλέξανδρος για να το πω εγώ στον δίσκο και έτυχε να το παίξουμε κάποιες φορές ζωντανά. Όταν το άκουσα την πρώτη φορά, ένιωσα ότι ήθελα πολύ να το πω αλλά στη συνέχεια η ερμηνεία του δημιουργού μού έλειπε. Έτσι υποσυνείδητα κάπως σα να παραιτήθηκα από την ερμηνεία. Πιστεύω ότι η φωνή του έχει γίνει ένα με το τραγούδι και θεωρώ ότι το έχει τραγουδήσει εκπληκτικά στο δίσκο. 

Φτάνοντας στο τέλος, πώς θα λειτουργήσετε από εδώ και πέρα; Συνεχίζετε μαζί ή χωρίζουν οι δρόμοι σας δισκογραφικά; 

Α: Είναι πολύ νωρίς ακόμα. Θεωρώ ότι η πορεία του δίσκου θα μας δείξει τι μέλλει γενέσθαι. Δεν εννοώ ότι θα ακολουθήσουμε τη συνταγή βάσει του πόση επιτυχία θα έχει, αλλά βάσει του τι πραγματικά θα έχουμε ανάγκη να κάνουμε στην πορεία. 

Μ: Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν ότι, μετά την κυκλοφορία του δίσκου, ο Αλέξανδρος θα συνέχιζε ως αυτόνομος τραγουδοποιός κάνοντας μόνος του το επόμενο βήμα κι εγώ θα συγκέντρωνα το υλικό μου για έναν προσωπικό δίσκο με αγγλόφωνα και ελληνικά τραγούδια μαζί. Τώρα όμως, σα να γλυκαθήκαμε, σκεφτόμαστε πως θα ήταν όμορφο να υπάρξει άλλος ένας δίσκος με τραγούδια του Αλέξανδρου και δική μου ερμηνεία. Προς το παρόν όμως θέλουμε να χαρούμε τον δίσκο. 

*Πρώτη δημοσίευση Δίφωνο, 

Ιούνιος 2010.