Συνέντευξη με τη Νατάσσα Μποφίλιου, τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο και τον Θέμη Καραμουρατίδη

Η συζήτηση μαζί τους δύσκολα μένει σε στεγανά κι αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση για κανέναν. Είναι τρεις άνθρωποι με γνώση, παιδεία, αλλά και κότσια. Περγαμηνές τους τα “ναι” και τα “όχι” τους. Χώρος τους, η αισθητική την οποία επέλεξαν και προσάρμοσαν έτσι ώστε να κινούνται μέσα της ελεύθερα, χωρίς υπεκφυγές. Τρόπος τους ο τρόπος που βουτάνε βαθιά στις ανθρώπινες σχέσεις και τις κάνουν τραγούδι. Ένα τραγούδι που τραγουδιέται από όλο και περισσότερους ανθρώπους, ανθολογημένους θα έλεγε κανείς από κάθε είδους κοινωνική, ηλικιακή αλλά και- γιατί όχι;- πολιτική προέλευση. Η συνέντευξη που ακολουθεί είναι το απόσταγμα μιας μεγάλη συζήτησης που κάναμε μαζί τους ένα μεσημέρι. Η κουβέντα άρχισε πριν το κασετόφωνο τεθεί σε λειτουργία- σχεδόν ενστικτωδώς. Τα πρώτα λεπτά ηχογράφησης βρίσκουν τη Νατάσσα να λέει μεταξύ άλλων πως "...σε μια συνθήκη που όλα είναι τρομερά δύσκολα και υπάρχει έκπτωση σε όλες τις αξίες, στην οικονομία, στην πολιτική, σε όλες, οτιδήποτε έχει να κάνει με τον άνθρωπο αντιμετωπίζει πρόβλημα, όπως η τέχνη και εκείνοι που κάνουν τέχνη. Είναι προφανές."

Ναι, αλλά εσείς πάτε καλά: χιλιάδες κόσμος στην Τεχνόπολη, εκατοντάδες στην επαρχεία, πωλήσεις δίσκων...

Γ.Ε Όσον αφορά τη δημιουργία συμβαίνει το εξής: πριν λίγα χρόνια μπορούσες να κάνεις πράγματα και εκπτώσεις και να βγάλεις λεφτά. Τα τελευταία δύο χρόνια, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Είναι μονόδρομος πλέον να κάνεις αυτό που θέλεις και αν αυτό έχει απήχηση, επιβιώνεις στο χώρο. Το να κάνεις μια παραχώρηση ρεπερτορίου δεν θα σου αποφέρει τίποτα πια. Παλιά υπήρχε ο πειρασμός για τους καλλιτέχνες, τώρα όχι. Όταν ξεκινήσαμε συνέβαινε, αλλά αν είχες λίγο τις κεραίες σου τεντωμένες θα καταλάβαινες ότι δεν θα κρατούσε πολύ.

Ν.Μ Εμείς βέβαια δεν περάσαμε ποτέ τη φάση που να πιστέψουμε ότι κάνοντας αυτό που αγαπάμε θα βγάλουμε λεφτά. Ποτέ δεν μπήκαμε σε αυτό το τριπάκι. Γενικά αυτή η γενιά καλλιτεχνών και ειδικά αυτοί που βρίσκονται κοντά στο δικό μας είδος, δεν μπορεί να μπει σε αυτό τον πειρασμό γιατί έχει στήσει ένα πράγμα το οποίο έχει τη δική του ταυτότητα. Μπορεί να μην του αποφέρει πολλά κέρδη, αλλά δε νομίζω ότι κανείς από αυτή τη γενιά είχε στο μυαλό του ότι κάνοντας μουσική θα γίνει πλούσιος. Είμαστε μια γενιά τοποθετημένη στο έδαφος. Από τη μεριά μας εμείς οι τρεις κάνουμε μουσική έχοντας μια ιδεολογία μέσα μας και όχι ένα βίτσιο. Είναι στάση ζωής.

Θ.Κ Το ότι εμείς πάμε καλά πάντως, δεν σημαίνει ότι μπορούμε να κλείσουμε τα αυτιά μας στο τι συμβαίνει γύρω. Μας απασχολεί το γεγονός ότι τα πράγματα δεν είναι καλά. Το ότι οι πωλήσεις μας είναι μεγαλύτερες από των υπολοίπων δεν μπορεί να μας καθησυχάσει.

Έχετε εντοπίσει τι είναι αυτό που πέτυχε στην περίπτωσή σας;

Ν.Μ Η χημεία και η επιμονή μας.

Σαν γενιά;

Θ.Κ Η συνέπεια. Είναι ξεκάθαρο αυτό που θέλουμε να δώσουμε, είτε καλό, είτε κακό, είτε μέτριο. Ήταν από την αρχή δηλωμένο και συνεχίζει να είναι πιστό. Δουλεύουμε με βάση αυτό που έχουμε εμείς ανάγκη. Προσωπικά θα ένιωθα τύψεις αν έκανα κάτι που δεν με εξέφραζε.

Γ.Ε Είναι και το άλλο. Όσοι ξεχώρισαν από αυτή τη γενιά είναι οι άνθρωποι που δεν τους τέθηκε ποτέ το δίλημμα των πολλών χρημάτων, το οποίο καθόρισε προηγούμενες γενιές καλλιτεχνών σε μεγάλο βαθμό.

Δηλαδή η συνέπειά σας ως προς ένα μέρος, είναι προϊόν της συγκεκριμένης συγκυρίας.

Ν.Μ Φυσικά και όχι. Όταν ξεκινάς δεν έχεις στο μυαλό σου ότι σε 4-5 χρόνια θα αντιμετωπίσεις μια τέτοια φοβερή κρίση που θα πλήξει όλη την Ευρώπη. Απλά και οι συνθήκες ευνόησαν το να μείνει μια γενιά συνειδητοποιημένη. Είναι επίσης μια γενιά που επίσης λόγω συνθηκών έχει δουλέψει πολύ και με τα χέρια, δεν της έχει χαριστεί κάτι. Ούτε συμβόλαια είχαμε εμείς, ούτε προκαταβολές, ούτε τίποτα.

Γ.Ε Αυτό που πληρωθήκαμε τοις μετρητοίς από την πρώτη στιγμή ήταν η επικοινωνία με τον κόσμο.

Καλλιτεχνικές εκπτώσεις είστε διατεθειμένοι να κάνετε στο όνομα της φιλίας;

Ν.Μ Να σου πω ειλικρινά; Εγώ μπορεί και να έκανα για έναν άνθρωπο που εκτιμώ και σέβομαι. Επίσης, θεωρώ ότι θα πρέπει να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλο αν μπορούμε και αν αυτή η κίνηση δεν βλάπτει κανέναν.

Ε.Γ. Εγώ δεν θα το έκανα. Αν κάτι δεν με καλύπτει καλλιτεχνικά δεν θα ήθελα να το κάνω.

Θ.Κ Εγώ μάλλον δεν θα το έκανα, αλλά θέλει πάρα πολλή σκέψη η κάθε περίπτωση.

Οι προηγούμενες γενιές καλλιτεχνών είχαν έντονο το στοιχείο της λυκοφιλίας. Υπήρξαν αντιπαλότητες. Αν βγήκαν μια δυο παρέες, ήταν εξαιρέσεις. Στη δικιά σας γενιά φαίνεται να υπάρχει μια σύμπνοια. Υπάρχει χώρος για όλους και δεν υπάρχει λόγος για προστριβές;

Θ.Κ Νομίζω ότι δεν διακυβεύεται κάτι. Αυτό που πρέπει να κάνουμε εμείς είναι να συμμαχήσουμε για να δημιουργήσουμε μια συνθήκη για να υπάρξουμε.

Γ.Ε Είναι σημαντικό να φτιαχτεί μία σκηνή χωρίς τα λεφτά που υπήρχαν τότε. Κάποτε υπήρχε το θέμα αν θα μοιραστείς το μεροκάματο ή αν θα το πάρεις όλο μόνος σου. Τώρα δεν υπάρχει μεροκάματο. Υπάρχει κοινό που τη μια μέρα θα ακούσει τη Νατάσσα, την άλλη κάποιον άλλο. Δεν χρειάζεται οι τραγουδιστές να παλέψουν για να κερδίσουν τη μεγάλη μάζα του κοινού.

Ν.Μ Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι αυτό μόνο. Ο λόγος που είμαστε μια τέτοια γενιά είναι οι συνθήκες που λέγαμε πριν. Όταν έχεις δουλέψει τόσο πολύ, δεν μπορείς να ψωνιστείς, σέβεσαι την κούραση και την προσπάθεια του άλλου ακόμη και αν δεν ταιριάζεις απόλυτα μαζί του. Κι εμείς, κακά τα ψέματα, κάνουμε κάτι διαφορετικό.

Ναι, αλλά αν δεν υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις στο κοινό, τι είναι αυτό που το κάνει να ακολουθεί τόσο διαφορετικά πράγματα;

Θ.Κ Αυτά τα διαφορετικά πράγματα παλιά συνυπήρχαν σε αυτό που λέμε “έντεχνο”.

Ν.Μ Το στυλ δεν διαφοροποιεί τη μουσική. Αισθητικά είμαστε το ίδιο.

Γ.Ε Είναι και πιο πολυσυλλεκτική η εποχή. Όταν η κύρια επαφή που έχεις με ένα τραγούδι είναι το ίντερνετ, μπορεί τη στιγμή που το ακούς στο youtube, δίπλα στα προτεινόμενα να δεις έναν άλλο νέο καλλιτέχνη και να τους ακούσεις ταυτόχρονα.

Το κοινό σας ξέρετε ποιο είναι;

Γ.Ε Το μόνο ασφαλές συμπέρασμα στο οποίο δεν μπορείς να φτάσεις είναι το ποιο τελικά είναι το κοινό σου. Μπορεί να σε ακούσει ο οποιοσδήποτε που σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του μπορεί να ήρθε σε επαφή με αυτό που κάνεις και να τον εξέφρασε.

Θ.Κ Όλοι τους όμως γραπώνονται από μια συγκίνηση που τους προκαλεί η δουλειά μας.

Για να κατατοπίσω λίγο την κουβέντα, σε άλλες χρονικές στιγμές του ελληνικού τραγουδιού, υπήρχε από ένα κοινό που αναδείκνυε κάποιους καλλιτέχνες. Εσάς, αλλά και άλλους της γενιάς σας, θεωρώ ότι σας έχει βοηθήσει πολύ το λεγόμενο “κοινό του Γκαζιού”.

Γ.Ε Δεν υφίσταται πλέον αυτό στο Γκάζι. Υφίσταται σε συγκεκριμένα μαγαζιά όπου πάνε συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων, διαφορετικές μεταξύ τους. Αν μιλούσαμε πριν εφτά χρόνια για το κοινό αυτό θα μιλούσαμε για τα γκέι στέκια και όσους σύχναζαν σε αυτά. Αυτό δεν συμβαίνει σήμερα. Αν πας Σάββατο βράδυ στην πλατεία θα βρεις παιδιά από το Θησείο, παιδιά από το Μπουρνάζι, παιδιά που φεύγουν από το Village για να καταλήξουν εκεί. Αν θέλεις να το εξετάσουμε τοπικά, στην υπόλοιπη Ελλάδα που παίζουμε, πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό που λες; Το feedback που παίρνουμε δεν δείχνει ότι οι ακροατές μας προέρχονται από έναν συγκεκριμένο χώρο, αλλά από πολλούς.

Θ.Κ Το κοινό αυτό είναι ένα μωσαϊκό και αν το αντιμετωπίσουμε ως μωσαϊκό, όπου όλα τα γούστα είναι συγκεντρωμένα, τότε ναι, προερχόμαστε όλοι από εκεί κατά μία έννοια και αναδεικνυόμαστε από αυτό.

Γ.Ε Ξέρω ποιοι δεν μας ακούνε, αλλά δεν μπορώ να σου πω ποιοι μας ακούνε.

Ποιοι δεν σας ακούνε;

Γ.Ε Όσοι βγαίνουν έξω απλά για να διασκεδάσουν ακολουθώντας τις τηλεοπτικές τάσεις.

Ισχύει ότι έχετε βάλει ρήτρα στα συμβόλαιά σας να μην διαφημίζεται τηλεοπτικά οι δίσκοι σας στην τηλεόραση;

Γ.Ε Ισχύει. Δεν θεωρούμε ότι μέσα από την τηλεόραση μπορούσε να διαφημιστεί σωστά αυτό που κάνουμε. Ευτυχώς έχουμε άλλους τρόπους να διαφημίζουμε τη δουλειά μας και δεν πιστεύουμε ότι ο ίδιος κόσμος που παρακολουθεί εκείνη τη στιγμή τηλεόραση είναι ο ίδιος που θα ακούσει τη Νατάσσα να λέει για παράδειγμα το Μέτρημα.

Στον πρώτο δίσκο της Νατάσσας με τον Κώστα Τσίρκα και τον Γεράσιμο είχατε γράψει ότι ευχαριστούμε τα παιδιά που συναντάμε έξω. Στα “Τρία μυστικά” γράψατε ότι ευχαριστείτε τα παιδιά που σας στέλνουν μηνύματα στο inbox. Τόσο πολύ άλλαξαν τα πράγματα;

Γ.Ε Δεν έγινε τυχαία αυτό. Όταν έγραφα αυτά τα πράγματα ήταν πολύ ξεκάθαρο το πού απευθυνόμαστε. Οι “Εκατό μικρές ανάσες” δεν ήταν ένας τυχαίος τίτλος. Προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε εμείς μαζί τους μέσα από τη μουσική χωρίς εκείνες να μπορούν άμεσα. Μετά βρέθηκε τρόπος, το Facebook σε μεγάλο βαθμό. Στην ουσία είναι ο ίδιος κόσμος που νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια να σου πει πώς αισθάνεται πίσω από την οθόνη του, παρά να έρθει να σου μιλήσει εκεί που παίζεις.

Θ.Κ Μιλάμε για 3 πολύ σημαντικά χρόνια για την εξέλιξη της επικοινωνίας. Οι “Εκατό μικρές ανάσες” ήταν από τους τελευταίους δίσκους εκείνης της εποχής, από μια μικρή εταιρία που προσπάθησε να λειτουργήσει λίγο όπως οι μεγάλες.

Άρα τα social networks δεν κοιμίζουν τον κόσμο καθώς λέγεται.

Γ.Ε Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Ο κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί το κάθε μέσο με τον τρόπο που έχει μάθει και όπως νομίζει καλύτερα.

Θ.Κ Βέβαια, όλο αυτό δεν έχει μόνο τα ευτυχή αποτελέσματα της επικοινωνίας, αλλά και τα δυσάρεστα της πρόχειρης επικοινωνίας. Βλέπεις ότι φτιάχνεται μια γνωριμία η οποία αρχίζει και τελειώνει εξαιρετικά γρήγορα και μπορείς να διαγράψεις τον άλλο με ένα απλό Χ. Έχουν αλλάξει πολλά, οι ρυθμοί, οι αντοχές, οι χρόνοι. Για μένα είναι χειρότερο αυτό, δεν υπάρχει κανένας κόπος.

Ν.Μ Εγώ προσωπικά βαριέμαι να σου πω την αλήθεια με όλο αυτό ως σύστημα. Δεν μου λέει τίποτα να μην δω τους φίλους μου από κοντά, να μην πιούμε ένα ποτό μαζί.

Όσο ήσασταν στη Μικρή Άρκτο, ο πρώτος και ο δεύτερος δίσκος με τραγουδίστρια τη Νατάσσα, ήταν στημένοι καλλιτεχνικά, από την άποψη ότι κοσμούνταν από ζωγραφικούς πίνακες. Τα “Τρία μυστικά” και τα “Εισιτήρια διπλά”, υπάρχει το πρόσωπο της Νατάσσας στο εξώφυλλο. Αλλαγή μάρκετινγκ;

Γ.Ε Ήταν αρχή της πρώτης εταιρίας να μην βάζει τα πρόσωπα των καλλιτεχνών στο εξώφυλλο και μέρος του κινήματός της να βγάζει δίσκους στα πρότυπα του βιβλίου. Μας βρήκε σύμφωνους όλο αυτό γιατί δεν είχαμε ματαιοδοξία για το ποιος θα βγει πρώτος και ποιος θα φανεί παραπάνω. Το πρόσωπο της Νατάσσας μπήκε έπειτα στον δίσκο γιατί υπήρχε η εξής συμφωνία με τα Μετρόπολις: Τρία μυστικά και παραστάσεις να είναι ένα ενιαίο πράγμα. Θέλαμε να βγάλουμε τη Νατάσσα μόνη της στη σκηνή και να βασίσουμε την πρόταση μας στην καλλιτεχνική της περσόνα. Ήταν δική μας απόφαση να κυκλοφορήσει η φωτογραφία της με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο τότε. Επρόκειτο για το soundrtack εκείνων των παραστάσεων.

Ν.Μ Προσωπικά μου αρέσουν όλα τα εξώφυλλα που έχουμε κάνει. Στην αρχή μου προκαλούσε μεγάλη αμηχανία να είμαι στο εξώφυλλο του δίσκου, αλλά έκανα μια μικρή παραχώρηση μέσα μου γιατί θεωρούσα ότι δεν ήταν τόσο σημαντικό, μιας και είχαμε διαλέξει φωτογράφο.

Γεράσιμε, σε μια συνέντευξή σου είχες πει ότι θα ήθελες κάποια στιγμή να πληρωθείς ως επαγγελματίας στιχουργός. Μετά από τέσσερις δίσκους και ένα single, τα έχεις καταφέρει;

Γ.Ε Θα ήθελα να ζω από αυτό. Δεν πήρα τα χρήματα που περίμενα και φυσικά δεν έχω πληρωθεί ποτέ για τις πωλήσεις. Πληρωνόμαστε μόνο από τις παραστάσεις μας και οι τρεις.

Θ.Κ Μπορεί να μην πληρωνόμαστε όσα δικαιούμαστε, αλλά η αλήθεια είναι ότι ζούμε από αυτό που κάνουμε. Δύσκολα μεν, αλλά ζούμε από αυτό.

Παρόλα αυτά κανείς σας δεν “αγανακτεί” .

Γ.Ε Η αγανάκτηση είναι κατάσταση, δεν είναι ενέργεια. Απόδειξη είναι ότι απέναντι σε όλο αυτό η κυβέρνηση πήρε πολύ συγκεκριμένη στάση: είπε ότι θα τους περάσει. Για να κατεβάσεις καθεστώς θέλει πολύ δουλειά, να αλλάξουμε τον τρόπο που εμείς βλέπουμε τη σχέση μας με το δημόσιο.

Θ.Κ Να φύγει ο πρωθυπουργός. Να έρθει ποιος; Είχε μια συγκίνηση όλο αυτό, αλλά το κακό είναι ότι δεν είχε καμία ενδοσκόπηση, καμία αναμέτρηση με ον εαυτό σου. Πρώτα αναμετρούμαστε με τον εαυτό μας και μετά με όλους τους άλλους.

Ν.Μ Αλήθεια, το καλοκαίρι γιατί δεν είχαμε αγανακτησμενους; Την άποψή μου την έχω ξαναδηλώσει. Αγανακτώ, αλλά δεν είναι αυτό το ρήμα που με εκφράζει, παθαίνω άλλα πράγματα πιο σημαντικά. Μπορεί κάποιοι να αγανακτούν αλλά δεν μας λένε τι θα γίνει μετά την αγανάκτηση. Για μένα το κίνημα των Αγανακτισμένων δεν δείχνει την επόμενη ημέρα, αλλά τη σημερινή. Για το αύριο τι θέσει παίρνει; Δεν στοχεύει σε ένα καλύτερο μέλλον αλλά στο να φύγουμε από το παρόν. Μπορεί να είναι η αρχή ενός κινήματος, αλλά κίνημα ολοκληρωμένο δεν είναι, δεν είναι πολιτική πράξη. Είχα πει στην αρχή ότι αν με έπειθε αυτή η συγκέντρωση ότι έχει νόημα, θα κατέβαινα κι εγώ να διαδηλώσω στην πλατεία.

Μα σε είδαμε να τραγουδάς στην Πλατεία Συντάγματος παρέα με τον Παύλο Συνοδινό...

Ν.Μ Δεν τραγούδησα στο πλευρό των Αγανακτησμένων. Τραγούδησα για τα παιδιά που έπιασε η αστυνομία και το κράτος ζητούσε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό για να τους αποφυλακίσει. Κάποιοι από αυτούς δε, ήταν άσχετοι με τη συγκέντρωση, απλώς έτυχε να βρεθούν εκεί τη λάθος ώρα. Μπορεί να μην συμφωνώ με κάτι, αλλά δεν δέχομαι να μπει ένας άνθρωπος στη φυλακή επειδή εξασκεί τα δικαιώματά του στη δημοκρατία.

Από τι πάσχουμε ως κοινωνία που αγανακτεί έτσι, μιας και έχει ψηφίσει κατ' επανάληψη αυτούς που έχει ψηφίσει;

Θ.Κ Από το ότι κανείς δεν κάνει σωστά τη δουλειά του, είτε ως πολίτης, είτε ως υπάλληλος του γραφείου του. Ο καθένας μας κοιτάει να σώσει το τομάρι του σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Έτσι έχουμε ανθρώπους που έχουνε τρία αυτοκίνητα, δέκα πιστωτικές κάρτες και τσακώνονται κάθε μέρα στο ΙΚΑ για την ουρά αλλά δεν υπολογίζουν ότι η ευθύνη σε αυτό που γίνεται είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό δικιά τους, του αδερφού τους, του γείτονά, αλλά και του πρωθυπουργού.

Γ.Ε Αν ξεκινούσαμε από αυτό που λέει ο Θέμης, πραγματικά όλα θα ήταν διαφορετικά. Ο όρος “πολίτης” σταμάτησε να λειτουργεί στην Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια. Δεν έχουμε αγωγή πολίτη. Αυτό που μαθαίνουμε από τα σπίτια μας και τις οικογένειές μας είναι πώς θα βολευτούμε και μέχρι εκεί. Η χώρα μπορεί να καταρρέει, εσύ κοίτα να τρυπώσεις κάπου.

Ν.Μ Το φαινόμενο αυτό κάνει πλέον όλο το δυτικό κόσμο αλλά και το μοντέλο του καπιταλισμού να καταρρέει. Δεν είναι μόνο στην Ελλάδα, είναι και στην Ισπανία παντού. Απλώς καταρρέει το μοντέλο του δυτικού κόσμου γιατί δεν βασίζεται σε ουσιαστικά και αληθινά πράγματα, βασίζεται στο πώς θα γίνει ο καθένας πλουσιότερος, όχι καλύτερος.

Υπάρχουν όμως και πολλές χώρες του δυτικού κόσμου που όμως η κοινωνία τους λειτουργεί κανονικά, δεν έχουν όλοι τα προβλήματα της Ελλάδας.

Ν.Μ Είναι πάρα πολλές οι χώρες και μάλιστα πολύ μεγάλες που έχουν τέτοια προβλήματα. Δες την Αμερική.

Γ.Ε Συμβαίνει κυρίως σε χώρες που δεν έχουν πολιτική αγωγή, δεν είναι όλος ο δυτικός κόσμος έτσι. Υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πολιτική αγωγή, που ο πολιτικός δεν μπορεί να κάνει πολλές ατασθαλίες γιατί ξέρει ότι ο πολίτης θα τον κρίνει, ότι θα πρέπει να λογοδοτήσει σε αυτό τον πολίτη. Αυτό γίνεται στις χώρες που οι κυβερνώντες ξέρουν ότι ο κόσμος είναι αδιάφορος και μπορούν να τον μπερδέψουν.

Θα μας σώσει κάτι;

Γ.Ε Η αυτογνωσία. Να δούμε τι φταίει σε εμάς.

Ν.Μ Συμφωνώ. Όπως έλεγε και ο Λένιν, η επανάσταση και η αλλαγή ξεκινάει από τον εαυτό σου.

Ένας κακεντρεχής μπορεί να προβάλει διάφορα αρνητικά πράγματα στη δουλειά σας. Ας πούμε, αυτή η σημείωση “με την υπογραφή του Γεράσιμου Ευαγγελάτου και του Θέμη Καραμουρατίδη” στα live κατά πόσο στέκει αξιοπρεπώς όταν μιλάμε για τόσο νέους καλλιτέχνες σαν κι εσάς.

Θ.Κ Από 17 ετών που βάζεις την υπογραφή σου στην ταυτότητά σου, αυτή ισχύει κανονικά. Γιατί όχι στη δική μας περίπτωση; Αυτά τα δύο που κάνουμε εμείς (επιμέλεια προγράμματος και ενορχήστρωση) είναι δύο ιδιότητες που πληρώνονται κανονικά, όπως ο φωτιστής, ο μπασίστας. Πάντα αναγκράφεται ο ενορχηστρωτής και ο άνθρωπος που έχει στήσει το πρόγραμμα στις ζωντανές εμφανίσεις. Εμείς εξάλλου στις αφίσες μας πάντα βάζουμε και τους μουσικούς και όλους τους συντελεστές.

Γ.Ε Δεν προτείνω κάτι ως αυθεντία, τη δουλειά μου υπογράφω κι εγώ και ο Θέμης. Δεν λέμε ότι το αριστούργημα που θα δείτε το υπογράφουμε εμείς. Λέμε ότι αυτό που θα δείτε, ακόμα και αν δεν είναι καθόλου καλό, το υπογράφουμε εμείς. Κι αυτό για εμάς είναι μαγκιά, να μην κρυβόμαστε δηλαδή πίσω από το κεντρικό πρόσωπο, που είναι η Νατάσσα, και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για αυτό που θα προκύψει. Κι επίσης δεν θεωρώ ότι ούτε ο Θέμης ούτε εγώ εκφραζόμαστε λιγότερο καλλιτεχνικά απ' ότι η Νατάσσα που τραγουδάει. Τα δικά μου λόγια λέει και θέλω να έχω λόγο πάνω σε αυτά την ώρα που παρουσιάζονται ζωντανά στο κοινό. Ο Θέμης αντιστοίχως είναι ανάγκη να έχει απόλυτο έλεγχο στο πώς θα είναι ο ήχος όλου αυτού του πράγματος. Με τη σειρά της η Νατάσσα θα πρέπει να έχει απόλυτο λόγο για το πώς αυτή εκφράζεται ως ερμηνεύτρια για να βγει όλο αυτό καλύτερα προς τα έξω. Αν κάποιος έβλεπε το πρόγραμμά μας χωρίς τις ενορχηστρώσεις του Θέμη και τη δική μου επιμέλεια, θα έβλεπε ένα άλλο πρόγραμμα. Πάρε γοα παράδειγμα τη Λίνα Νικολακοπούλου, που αν τότε στο ξεκίνημά της δεν είχε πατήσει πόδι μαζί με τον Κραουνάκη και δεν είχε υπογράψει όσα έκανε στα λάιβ, θα την είχαν καταδικάσει στη μοίρα των περισσότερων στιχουργών που μένουν στην αφάνεια.

Ν.Μ Συνήθως αυτές οι κακεντρέχειες δεν προέρχονται από ανθρώπους που έχουν δουλέψει χρόνια σε αυτή τη δουλειά, αλλά από ανθρώπους που έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι στην Ελλάδα θα είσαι νέος καλλιτέχνης μέχρι 45 χρονών και για να έχει αξία αυτό που κάνεις θα πρέπει να φέρεις την υπογραφή κάποιου που τον έχει αναγνωρίσει ο χρόνος. Όταν κάνεις μια καλλιτεχνική πρόταση πρέπει να βάλεις την υπογραφή σου.

Έχω διαβάσει επίσης κάποιες γκρίνιες σχετικά με το “Έχω ένα σχέδιο” του Θέμη και το γεγονός ότι ένας τόσο νέος συνθέτης επιλέγει να τραγουδήσει και να δισκογραφήσει τραγούδια του.

Θ.Κ Είμαι ένας συνθέτης που έβγαλε δίσκο με τη δουλειά του και όχι ένας τραγουδιστής. Αυτό θα είμαι πάντα και ως τέτοιος νομίζω ότι τραγουδάω μια χαρά. Επίσης, από τα 19 τραγούδια του δίσκου εγώ ερμηνεύω τα τέσσερα. Είναι κάτι που μου αρέσει να κάνω καταρχήν, αλλά στο βαθμό που το έκανα στον συγκεκριμένο δίσκο. Δεν μπορώ να σου πω ότι θα κάνω μια δικιά μου συναυλία σε μεγάλο χώρο και θα τραγουδήσω εγώ.

Ν.Μ Με εκπλήσσει που μερικοί- και μάλιστα μικροί ηλικιακά- περιμένουν από τους νέους ανθρώπους να μην έχουν ταυτότητα. Αυτός ο άνθρωπος που αντιμετώπισε έτσι τον δίσκο του Θέμη, έχει κάθε δικαίωμα να τον απορρίψει, αλλά κανένα δικαίωμα να καταδικάζει έτσι από τη στιγμή που δεν του τον επιβάλει κανένας. Το πρόβλημα που έχουμε στο χώρο είναι ότι ο καθένας μπορεί να γράψει μια κριτική και να την επισημοποιεί ως κριτικός.

Αυτό όμως δεν έχει ανοίξει την αγορά της κριτικής; Ο καθένας να μπορεί να πει την άποψή του ακόμα και αν είναι απλός ακροατής.

Θ.Κ Την έχει διαλύσει θέλεις να πεις. Πολλοί από τους ανθρώπους που έγραψαν κακή κριτική για τον δίσκο μου είχαν πει πριν από αυτό ότι έχω πολύ ωραία φωνή και να δοκιμάσω να τραγουδήσω κανονικά. Όταν ένας άνθρωπος έχει διαβάσει πάρα πολύ Όμηρο στη ζωή του, δεν σημαίνει ότι μπορεί να τον διδάξει κιόλας. Το ίδιο είναι και η κριτική. Στην Αμερική οι σπουδές για κριτική είναι πέντε χρόνια σπουδές, δεν μπορείς να πας για κριτικός επειδή δεν έχεις πετύχει ως τραγουδιστής.

Φτάνοντας προς το τέλος, θέλετε να μου πείτε πού θα σας δούμε το χειμώνα;

Ν.Μ Ετοιμάζουμε παραστάσεις από αρχές Φεβρουαρίου σε έναν νέο χώρο στο Γκάζι, το Gazoo. Επίσης το Νοέμβριο Θα παίξουμε στη Θεσσαλονίκη.

Δισκογραφικά; Άλλη μια φορά μαζί;

Γ.Ε Θα κυκλοφορήσει λογικά τέλη Δεκεμβρίου. Είναι ένας δίσκος που δεν είχαμε σκοπό να γίνει. Ενώ με τον Θέμη γενικά δουλεύουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα, σκεφτόμασταν πως είπαμε ό,τι είχαμε να πούμε και είχαμε φτάσει σε ένα σημείο όπου όλοι θα ψάχναμε χωριστά τι θα κάνουμε. Κάποια στιγμή αφού έχουμε ρίξει έναν μεγάλο τσακωμό, βρισκόμαστε για φαγητό. Τους λέω λοιπόν ότι έχω κάτι που θέλω να τους δείξω, κάτι που έχω ετοιμάσει, αλλά όχι για τους τρεις μας. Όταν τους δείχνω τα κομμάτια, η Νατάσσα ενθουσιάστηκε. Ο Θέμης κατάλαβε ότι αυτό του μιλάει αλλά παθαίνει έναν τρόμο, γιατί έχουμε συνεννοηθεί για τελείως άλλα πράγματα.

Θ.Κ Εμείς το πρωί είχαμε τσακωθεί και τελικά σχεδόν προέκυπτε δίσκος.

Ν.Μ Εκείνο το βράδυ ο Θέμης μελοποίησε τρία από τα έξι τραγούδια.

Θ.Κ Στιχουργικά, ερμηνευτικά αλλά και μουσικά είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Είναι χωρισμένο σε δύο διαφορετικούς άξονες. Είναι σαν δύο διαφορετικούς δίσκους σε έναν και εξετάζουμε το ενδεχόμενο να γίνει διπλός.

Γ.Ε Το ευτυχές είναι ότι όλοι μας βρισκόμαστε κοντά στα τριάντα πια. Αφήσαμε πίσω όλα αυτά που βρίσκονται στους προηγούμενους δίσκους. Η λέξη κλειδί για αυτό τον δίσκο είναι η ενηλικίωση. Η αφετηρία αυτού του υλικού είναι το πέρασμά μας σε άλλη εποχή.

*Πρώτη δημοσίευση περιοδικό Μετρονόμος

τεύχος #42 Ιούλιος- Σεπτέμβριος 2011.