Συνέντευξη με τη Μελίνα Τανάγρη

Μετά από επτά χρόνια απουσίας, η Μελίνα Τανάγρη επιστρέφει στην ενεργό δισκογραφία με ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα. Παρέα με το συγκρότημα «Δίδυμο» κυκλοφορούν το «Διπλό κλικ», έναν δίσκο έκπληξη όπου οι μελωδίες της τραγουδοποιού περιπλέκονται με στοιχεία χιπ- χοπ και οι στίχοι της με πρόζες βγαλμένες από μια νεότητα που αρνείται να συμβιβαστεί. Όταν το κασετοφωνάκι άναψε, η συζήτηση είχε ήδη προχωρήσει…

Μ.Τ: Διανύουμε μια καινούργια εποχή. Βέβαια, ο καλλιτέχνης δεν θα σταματήσει να «παράγει» την τέχνη του επειδή είναι δύσκολες οι συνθήκες για το πώς θα προωθήσει το έργο του. Αν χρειαστεί θα βγει να το τραγουδήσει ακόμα στο δρόμο.

Χ.Μ: Σκέφτομαι μήπως όλο αυτό ίσως αποθαρρύνει τελικά τους νέους καλλιτέχνες να βγουν, μιας κι έχουν από νωρίς επίγνωση των δυσκολιών.

Εγώ δεν το δέχομαι αυτό. Αν ένας νέος δεν γράψει τα στιχάκια που νιώθει γιατί αισθάνεται ότι είναι δύσκολα τα πράγματα, τότε δεν χάνει ούτε αυτός, ούτε το τραγούδι. Η αντοχή κάθε καλλιτέχνη πάντα δοκιμάζεται. Αλλά υπάρχουν κάποιες δοκιμασίες που φέρνει η ζωή για να σε τεστάρει. Αν δηλαδή υπάρξει κόπωση ψυχική, καλύτερα αυτός ο νέος να ασχοληθεί με κάτι άλλο.

Κόπωση ίσως όχι, αλλά αφού ξεκινήσει με στοιχεία που τον εκφράζουν στ’ αλήθεια, μπορεί τελικά να στραφεί σε άλλα είδη που να μην συμμερίζεται ψυχικά ακόμα και ο ίδιος.

Αυτό ίσως ναι. Όμως κάτι τέτοιο δεν θα αποτρέψει σε καμία περίπτωση κάποιον νέο που μόλις ξεκινάει. Δέχομαι ότι στην πορεία ενός καλλιτέχνη, ο οποίος μπορεί έχει δώσει σπουδαία δείγματα, να υπάρξει έντονη ανάγκη για χρήματα- ανεξάρτητα από τον λόγο- και γι’ αυτό να στραφεί σε δρόμους καλλιτεχνικά κατώτερους αλλά με περισσότερα οικονομικά οφέλη.

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τους νέους καλλιτέχνες που διαθέτουν στοιχεία τα οποία θα αγγίξουν το κοινό. Τι πιστεύετε πως είναι εκείνο που τους σπρώχνει να ακολουθήσουν τον δύσκολο δρόμο και δεν τους ωθεί να συμμετάσχουν σε ένα τηλεοπτικό ριάλιτι;

Μια πιο απαιτητική φιλοδοξία, καλλιτεχνική και υπαρξιακή. Δεν δέχονται να βάλουν τον εαυτό τους μέσα σε αυτή την αγοραία κατάσταση. Αυτό δείχνει κάτι για την ουσία των συγκεκριμένων των παιδιών, χωρίς να με ενοχλούν καθόλου εκείνα που προτιμούν τη συμμετοχή σε ένα τηλεπαιχνίδι. Ίσως το θεωρούν και ως πρώτο βήμα, το αναγκαστικό. Πάντα όμως θα πιστεύω ότι έχουν μια άλλη γοητεία όλοι εκείνοι που επιλέγουν να σκάψουν μόνοι τους το δρόμο που θα πατήσουν. Ο καιρός θα δείξει ποιος θα καταφέρει και τι.

Ίσως ο καιρός εν τέλει να δείξει αν και εμείς, σαν κοινό, θα μπορέσουμε να στηρίξουμε εκείνο που αξίζει. 

Δεν νομίζω ότι το κοινό έχει ευθύνη, με την έννοια ότι δεν μπορεί κανείς να φορτωθεί ένα άκουσμα το οποίο δεν τον παρασύρει, δεν του μιλάει, μόνο και μόνο επειδή χαρακτηρίζεται ως ποιοτικό. Και εν πάσει περιπτώσει πιστεύω πως σήμερα, οποίος έχει κάτι να πει, βρίσκει τρόπο.

Λόγω της τεχνολογίας;

Βέβαια, η τεχνολογία είναι μια μεγάλη δύναμη. Σου δίνει βήμα σε πολύ μεγαλύτερο κοινό. Αλλά πρέπει και ο καλλιτέχνης να βρει τον τρόπο μέσω της τεχνολογίας να επικοινωνήσει με το κοινό. Φυσικά είναι πιο εύκολο για εκείνους που έχουν ήδη μια παρουσία στο χώρο. Από την άλλη, τα νέα παιδιά είναι πιο σκληραγωγημένα στην τεχνολογία, έχουν ήδη ωριμάσει με αυτήν. Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις την εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά όπως και να το κάνουμε είναι ωραίο να κινούνται τα νερά.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας είπατε «Ό,τι χρειάζεται να ακούσω, έρχεται και χώνεται στο ακουστικό μου πεδίο». Μοιάζει μοιρολατρικό.

Δεν πιστεύω στη μοίρα με την έννοια του Κισμέτ. Πιστεύω όμως οπωσδήποτε ότι όλα τα πράγματα που έρχονται στην πορεία μας, είτε είναι άνθρωποι, είτε εμπειρίες, είτε ακούσματα, δεν είναι τυχαία. Τραβάμε τα πράγματα για τα οποία είμαστε έτοιμοι. Πρώτα βρίσκουμε πράγματα μέσα μας και μετά τα συναντάμε στον έξω κόσμο. Είναι τόσα πολλά αυτά που έχω να λάβω, να πληροφορηθώ, να θαυμάσω, που αν προσπαθήσω να τα αφομοιώσω όλα, δεν θα μπορέσω να ευχαριστηθώ τίποτα. Άρα, σκεπτόμενη προς τα πίσω, δέχομαι ότι αυτά που ήρθαν ήταν αυτά που έπρεπε να έρθουν και να μείνουν, αυτά που τελικά μας αφορούσαν, ανεξάρτητα αν ήταν καλά ή κακά.

Θεωρείτε ότι η πορεία σας στο τραγούδι ήταν μοιραία ή πήγατε κόντρα σε κάποιο πεπρωμένο;

Νομίζω ότι περιείχα από μικρή κάποια στοιχεία ανησυχίας. Δεν θεωρώ ότι είναι τυχαίο που επέμεινα σε ορισμένα πράγματα ή που μου δόθηκαν οι ευκαιρίες. Κάτι μέσα μου ζητούσε μια επικοινωνία, την οποία βρήκα στο τραγούδι. Όταν έκανα τους πρώτους μου δίσκους και είχαν κάποια απήχηση, αισθάνθηκα μια μεγάλη χαρά σαν να έκανα κάτι που ήταν απαραίτητο· μια ανακούφιση. Μετά όμως σκέφτηκα ότι μια τέτοια χαρά ίσως με οδηγήσει στην απληστία και ότι συνεχίζοντας μετά μανίας να αναζητώ την αναγνώριση, θα έμπαινα σε έναν κόσμο κολασμένο, όπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες. Είχα την τύχη να πω στον εαυτό μου ότι αυτό που έλαβα, το ήθελα από πολύ μικρή. Θα το ευχαριστηθώ μέχρι τέλους… και βλέπουμε. Ο φαταουλισμός είναι ανθρώπινος και οι καλλιτέχνες τον βιώνουν περισσότερο από τους άλλους. Εκεί εγώ ένιωσα ότι τα πράγματα τα ήθελα αλλιώς.

Όσο ζούσατε στο Παρίσι, περάσατε μια περίοδο έντονης απελευθέρωσης και πειραματισμού. Η εποχή μας έχει τις προϋποθέσεις ώστε οι σημερινοί νέοι να βιώσουν κάτι αντίστοιχο; 

Την προσφέρει από πολύ νωρίτερα. Η κοινωνία είναι σαφώς πιο απελευθερωμένη από ότι στην εποχή μου. Το θέμα είναι πώς οι σημερινοί νέοι θα καταφέρουν να την διαχειριστούν ώστε να πετύχουν τους στόχους τους. Αυτό που πιστεύω όμως είναι πως υπάρχει μεγαλύτερη ωριμότητα στις μικρές ηλικίες. Για παράδειγμα, ο Ιάσων Γρηγορίου, το ένα από τα δύο μέλη του συγκροτήματος «Δίδυμο», έχει μια ωριμότητα στα 25 του χρόνια που με άφησε άναυδη. Έχει μια ανησυχία, μια δίψα που τον οδηγεί στη γνώση. Και φυσικά εκείνη που ακολούθησε ήταν η δημιουργία. Για παράδειγμα, μαζί με τον «Θανατηφόρο Πυρετό», διασκεύασε το «Έρημος βαρύς και μόνος» του Αττίκ και μου το έφερε παρέα με τον Γιάννη Πετειναρά ως πρόταση. Με την διασκευή αυτή θέλησε να βάλει σε έναν διάλογο την ερημιά της γενιάς του, με την αντίστοιχη ερημιά της γενιάς του Αττίκ όπου οι συνθήκες και οι άνθρωποι φυσικά απείχαν πολύ.

Πώς βλέπετε τους νέους με τις επιλογές τους;

Οι νέοι πάντα κάτι ζητάνε. Άλλοι βολεύονται  και άλλοι προσπαθούν να αλλάξουν ένα κομμάτι των πραγμάτων. Πιστεύω ότι μέσα στα νέα παιδιά υπάρχει πολύ καλό υλικό. Έχω επαφή με νέους και χαίρομαι την παρέα τους σαν να μη μας χωρίζει τίποτα. Δεν μιλάω βέβαια μόνο για νέους δημιουργούς. Αλλά και από τη μεριά των δημιουργών καθαρά, βλέπω ότι κάτι σαλεύει, κάτι γίνεται έντονο. Δεν έχω πολύ καλή σχέση με το διαδίκτυο, αλλά από όσα μου έχουν δείξει, εκεί μέσα τα πράγματα πάνε πολύ καλά.

Πριν λίγα χρόνια μελοποιήσατε το ποίημα «Εν ανθός» του Παλαμά για χάρη μιας εκδήλωσης. Ποια η ιστορία αυτού του τραγουδιού.

Είχα διαλέξει το συγκεκριμένο ποίημα και το μελοποίησα πολύ εύκολα, σχεδόν αμέσως. Όμως η ταχύτητα και η ευκολία με την οποία βγήκε η μουσική μου φάνηκε ύποπτη κι έτσι το άφησα στην άκρη. Καμιά φορά όταν γίνεται κάτι πολύ εύκολα, ακόμα και αν σου αρέσει πολύ, δεν το εμπιστεύεσαι τόσο όσο κάτι που σε παίδεψε. Έπειτα έπιασα ένα άλλο ποίημα το οποίο με παίδεψε πάρα πολύ. Όταν λοιπόν το πήγα στον υπεύθυνο, μου είπε ότι δυστυχώς ήδη είχε μελοποιηθεί από κάποιον καλλιτέχνη και δεν μπορούσε να συμπεριληφθεί. Έτσι επέστρεψα στην αρχική ιδέα και θα έλεγα ότι ήταν μάλλον η καλύτερη.

Σας εκφράζει;

Απολύτως. Παρόλο που μου αρέσει πολύ ο κόσμος, η αγορά, η επικοινωνία. Όλα αυτά φέρουν τη βασική προϋπόθεση να μπορώ να αποσύρομαι μακριά απ’ το πλήθος κι απ’ τη ζάλη κι απ’ τη βοή, να είμαι μια πέτρα κάπου ριγμένη. Κι αν θες, αυτό ακριβώς θα έλεγα ότι γεννά την ανάγκη για επικοινωνία.

Το timing του καινούριου σας δίσκου με τίτλο "Διπλό  κλικ" θεωρώ ότι είναι ένα από τα δυνατά του σημεία. Είναι μέσα στο κλίμα της εποχής.

Συμφωνώ και χαίρομαι πολύ που το λέτε. Κάποια στιγμή υπήρξε το δίλημμα για το πότε έπρεπε να βγει ο δίσκος, αν δηλαδή θα ήταν προτιμότερο να βγει το φθινόπωρο. Είπα λοιπόν πως ο φυσικός του χρόνος ήταν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και δεν θα ωφελούσε σε τίποτα να τον καθυστερήσουμε.

Η φωτογράφιση που κάνατε για το δίσκο ήταν εκπληκτική. Το όνομα του φωτογράφου δεν αναφέρεται ωστόσο πουθενά.

Το ρόλο του φωτογράφου τον έπαιξε ένας φίλος ο οποίος δεν είναι καν επαγγελματίας στο χώρο. Θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του.

Ο ερασιτεχνισμός λοιπόν αποτελεί το ατού αυτής της φωτογράφισης.

Ακριβώς.

Το Δίδυμο γράφει στο εσώφυλλο του δίσκου αναφερόμενο σε εσάς «Είναι δύσκολο σε περίοδο κρίσης να σου εμπιστεύονται κεφάλαια».

Δεν μπορείς να συνεργαστείς με κάποιον αν δεν τον τιμήσεις. Κάπως έτσι λειτούργησαν και τα παιδιά όταν ήρθαν σε εμένα. Εγώ είχα τη δυναμική και το Δίδυμο παιδιά έβαλαν την ουσία τους και τη δουλειά τους και είπαμε να κάνουμε αυτό το πείραμα. Κάπως έτσι θεωρώ ότι λειτούργησε.

Ποια υπήρξαν τα μεγαλύτερα κεφάλαια για εσάς;

Ο Σαββόπουλος και ο Χατζιδάκις. Ήταν οι πιο καθοριστικές συναντήσεις στη δική μου περίπτωση. Ο Σαββόπουλος, παίρνοντας την ιδέα από τον Μπομπ Ντύλαν, μας έμαθε ότι δεν χρειάζεται να είσαι σπουδαγμένος μουσικός για να εκφραστείς λυρικά. Μπορείς να το πεις και απλά, μόνο με μια κιθάρα. Έκανε τομή σε αυτό το πράγμα. Με τον Χατζιδάκι συγγενεύω πολύ λιγότερο, επειδή δεν είμαι καθαρόαιμη μουσικός, αλλά υπήρξε πολύ καθοριστικός για εμένα. Έχω πολλές επιρροές, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο ό,τι μας αρέσει και μας αγγίζει είναι συγγενικό.

Σχέδια κάνετε;

Πολύ βραχυπρόθεσμα, μέχρι εκεί που βλέπει το μάτι. Θα ήμουν ακατάλληλη για πόστα που απαιτούν μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς, όπως σε μια πολυεθνική εταιρία. Έτσι το μόνο που μπορώ να σας πω είναι πως ετοιμάζουμε παρέα με το Δίδυμο κάποιες ζωντανές εμφανίσεις, οι οποίες ακόμα δεν έχουν δρομολογηθεί.

*Πρώτη δημοσίευση περιοδικό Ως3, 

Σεπτέμβριος 2009